Omdat er nog steeds een hoop mythes bestaan over het GGO-aardappelveld en over de Grote Aardappel Ruilactie van 29 mei 2011, hieronder een aantal veelgestelde vragen op een rij!

Of neem een kijkje op de site die tientallen videos over de actie, GGOs, het businessmodel achter de GGO aardappelen, steunboodschappen en de Jaap Kruithof prijs verzamelt:

https://www.youtube.com/channel/UC6i4zKc2wQ6cMpHvCamvAmw

1. Waarom viseerden de actievoerders een wetenschappelijke veldproef?

Het aardappelveld was voornamelijk een promotie-veld, met als bedoeling pers, politici en publiek ervan te overtuigen hun achterdocht tegen GGO’s op te geven (Hier doet wetenschapsfilosofe Isabelle Stengers dit haarfijn uit de doeken www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/03/..). Wetenschappelijk gezien werd niets ontdekt dat al niet eerder geweten was. De proef werd georganiseerd door het Vlaams Instituut voor Biotechnologie, dat helemaal geen onafhankelijk wetenschappelijk onderzoeksinstituut is, maar als missie heeft om zoveel mogelijk biotechmultinationals aan te trekken die haar onderzoek kunnen financieren,  patenteren en hiermee grote winsten willen opstrijken (Lees hier meer over de werking van het VIB www.fieldliberation.org/2013/04/22/vib-…. We weten nu wel dat de ggo-aardappelsoorten die getest werden, op korte termijn resistent zijn tegen de aardappelziekte, maar men heeft nog geen diepgaand onderzoek gedaan naar de voedingswaarde, de allergeniciteit, de milieu-effecten en andere onbedoelde effecten van  genetische manipulatie (www.aardappelziekte.be/). Wie de onderzoeksrapporten leest, stelt vast dat het niet de bedoeling was om gevolgen voor milieu of volksgezondheid uitgebreid te testen alvorens de aardappelen op de markt te brengen. Onderzoekers bevestigen dat de aardappelplanten op iets langere termijn niet langer resistent zullen zijn, aangezien de aardappelschimmel een virulent organisme is, dat zich zeer snel aanpast. Ggo’s bieden daarom geen lange termijn oplossing voor de aardappelziekte, integendeel. De biologische landbouw kan hier een richting aanwijzen: zij halen grote oogsten zonder GGOs en … zonder gifspuiten.

2. Het aardappelveld was toch democratisch goedgekeurd?

Binnen de Bioveiligheidsraad stemden vrijwel alle niet-biotechnologen TEGEN de veldproef. Er werd dus nooit een groen licht gegeven aan de proef. Heel wat ja-stemmers hadden trouwens nauwe banden met de veldproeforganisatie. Een Gentse rechter verklaarde in de zomer van 2012 het aardappelveld illegaal, omdat de Ministeriële goedkeuring niet voldeed aan de vereisten: er werd immers geen rekening gehouden met de minderheidsopinie binnen de Bioveiligheidsraad, noch met de resultaten van de publieksraadpleging (www.fieldliberation.org/2012/08/23/rech….

3. De activisten gingen toch bijzonder gewelddadig te werk?

Ondanks enkele spectaculaire beeldmontages, blijft slechts één claim overeind: één agent vraagt een kleine schadevergoeding omdat hij zijn kleine pink bezeerde door een val tijdens een arrestatiepoging. Hij werd echter niet geduwd. De aardappelactivisten hielden zich aan de geweldloosheidsrichtlijnen, waarin uitdrukkelijk gevraagd werd om de fysieke integriteit van elke aanwezige persoon te respecteren. Het klopt dat enkele herashekken het hard te verduren hadden en aardappelplanten uitgetrokken werden. Dit tot fysiek geweld verheffen is een strategie om het debat ten gronde te vermijden (zie bvb www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/06/….

4. Waar worden de aardappelactivisten voor aangeklaagd?

De beklaagden worden door de openbare aanklager aangeklaagd voor criminele bendevorming, beschadiging van hekken en groenten (moeskopperij), anonieme beschadiging van een veiligheidsdetector, weerspannigheid en geweld. Er werd geen ‘wetenschappelijk onderzoek’ vernietigd. Dit wordt bevestigd door de schadenota van de burgerlijke partijen, die voornamelijk vergoeding vragen voor communicatie, bewaking en juridische stappen. De veldproeforganisatoren, VIB en ILVO op kop, claimden zo’n 200,000 euro van de Elf. Dit vooral voor de kosten van de veldbeveiliging gedurende 5 maanden, voor het organiseren van de tegenbetoging (Save Our Science) en voor het te woord staan van de pers. Enkele voorbeelden: een interview met journalist Marc Reynebeau (50,42 euro), beantwoorden van mails en facebook vragen over de actie (1008,40 euro), etc.

5. De Vlaamse regering doet er toch alles aan om het landbouwbeleid te sturen in het belang van boer, burger en milieu?

De Vlaamse regering maakt historische fouten door verder te investeren in GGOs en agro-industriële projecten, tegen het belang in van mens en milieu. Deze agro-industrie, met haar drang naar intensivering, mechanisering, gebruik van steeds sterkere chemicaliën en schaalvergroting, betekent enkel winst voor een handjevol agro-multinationals. De Vlaamse boeren worden met de rug tegen de muur geplaatst, en krijgen  één boodschap: intensiveren en vergroten, of opkrassen. Sprekend is het verdwijnen van 63% van de boeren in 30 jaar tijd van 1980 tot 2010. In dezelfde periode gingen 45% van de jobs verloren in de belgische landbouw (bron statbel.fgov.be/nl/binaries/NL_A5_WEB_L…. Landbouwers hebben eerlijke prijzen voor hun producten, nodig zodat zij opnieuw kunnen investeren in teelten die mens én milieu  ten goede komen. De agro-ecologie kan ons daarbij prima de weg wijzen (zie hierover VN-rapport www.srfood.org/images/stories/pdf/press… of recent nog www.vilt.be/Gangbare_landbouw_kan_werel… Wereldwijd zien we de effecten van het patenteren van voedsel: enkele grote zaadmultinationals kopen het grootste deel van de zadenmarkt op, en GGOs zijn de slimste manier om hun machtspositie te vergroten.  Voedsel is geen koopwaar zoals olie of ijzer: zij is de basis van iedere samenleving, en kan en mag niet in handen komen van bedrijven met enkel winstmotieven. Is het normaal dat enkele bedrijven in het Zuiden voor miljoenen hectaren landbouwgrond opkopen om daar winstgevende teelten van biobrandstoffen en veevoedergewassen op te telen voor verwerking in het Noorden, terwijl de lokale bevolking aan honger en ondervoeding ten prooi valt? (Denk bijvoorbeeld aan de recente Europese discussies omtrent zaden en pesticiden, http://www.bartstaes.be/articles.php?id=3847)

6. Er waren toch andere manieren voor de activisten om hun stem te laten horen?

De triestige realiteit is, dat ggo-kritische stemmen de laatste  jaren in Vlaanderen helemaal niet au sérieux werden genomen. Vele ngo’s trekken al jaren aan de alarmbel mbt de gevaren rond ggo’s, maar kregen bitter weinig aandacht van media en politiek. Er werd niet geluisterd naar hun bekommernissen, terwijl die wel degelijk heel relevant zijn voor onze samenleving. Een breder debat is dan ook nodig, maar het debat moet dan wel de technische discussies overstijgen. Het gaat immers niet enkel over bioveiligheid en volksgezondheid, maar ook over het monopoliebezit van plantgoed, de economische positie van de boeren in Noord en Zuid, en een noodzakelijke visie op de voedseluitdagingen van de nabije toekomst.

7. Wat kan er nu in hemelsnaam mis zijn met onderzoek naar ggo’s die minder pesticidenverbruik mogelijk maken? Willen de actievoerders deze “aardappelen van de toekomst” dan niet?

De organisatoren van de aardappelveldproef stelden ons voor een valse keuze: of we blijven heel giftige bestrijdingsmiddelen gebruiken, of we kiezen resoluut voor ggo’s.
Het grote probleem met de gevreesde aardappelschimmel is net veroorzaakt door de voortdurende intensivering van de aardappelteelt in Vlaanderen, en door de massale teelt van de Bintjes-variëteit: deze variant is lekker, vastkokend, en geeft een grote opbrengst, maar het is tegelijk een plant met heel weinig natuurlijke weerstand, wat zo’n schimmel natuurlijk in de hand werkt. Als we in de toekomst met de ggo’s verder intensiveren en Bintje gebruiken, dan wordt de schimmel enkel virulenter. Opnieuw verwijzen wij graag naar de bio landbouw, die wel degelijk in staat is grote opbrengsten te creëren zonder gif en zonder ggo’s, met een waaier aan andere en lekkere aardappelsoorten. Met ggo’s komen onze aardappelen en frieten trouwens in handen van één of meerdere chemische bedrijven als BASF of Monsanto. Willen we dat dan?

8. Wat is er nu mis met ggo’s in het algemeen?

De plantenbiotechnologie staat nog maar in haar kinderschoenen. We weten dat planten, net als mensen, DNA bezitten in hun celkernen, en dat er in bepaalde delen van dit DNA ‘genen’ zitten (een verzameling van aminozuren), die verantwoordelijk zijn voor één of meerdere planteigenschappen. Waar men dertig jaar geleden echter een soort legoblokjes-model voor zich zag, waar ieder gen voor één eigenschap tekent, toont wetenschappelijk onderzoek meer en meer aan dat dit model, en de aanpak van de huidige genetische manipulatie, de bal volledig verkeerd slaat: de positie van het gen in het DNA blijkt van vitaal belang (en genetisch manipulatie kan genen wel in het DNA inbrengen, maar weet van tevoren niet waar die terechtkomen), genen blijken te interageren met elkaar, genen blijken vaak een waslijst aan eigenschappen te bezitten, waarvan een groot deel nog niet kenbaar is voor de mens. Zo blijken er nu toch heel wat extra problemen te zijn bij de teelt van Bt-gewassen, die op korte termijn minder pesticiden behoeven omdat ze van de plant zelf een insecticide maken. De teelt van herbicide-tolerante gewassen, zoals de talrijke RoundUp ready ggo’s, blijken daarnaast voor een enorme stijging van het gifgebruik verantwoordelijk te zijn.

De huidige controle-instituten (EFSA in Europa, FDA en EPA in de VS) zijn ook vaak zwaar beïnvloed door industriële belangen, en hun meet-instrumenten zijn nog heel prematuur. Ook de VS-diplomatie blijkt haar duit in het zakje te doen om de invloed van enkele multinationals (vooral uit de VS) op de wereldvoedselproductie te verhogen. (www.demorgen.be/dm/nl/5397/Milieu/artic…

Er is dus nog heel wat controverse en onzekerheid rond de onmeetbare en langere termijneffecten van ggo’s, alsook over de socio-economische meerwaarde van deze dure technologie, en tot zolang wil een meerderheid van de Europeanen geen ggo’s in het veld of op het bord.

* Meer achtergrondinfo:*

Een professor over waar het ggo-debat in Vlaanderen zou moeten over gaan:

www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/06/…

Een deskundige wijst ons naar de kern van het voedseldebat:

www.dewereldmorgen.be/artikels/2013/04/…

GGO-mythes ontkracht:

earthopensource.org/files/pdfs/GMO_Myth…

www.navdanyainternational.it./images/doc/Full_Report_Rapporto_completo.pdf

1Daags na de actie vatte de Minister de aanklacht van bendevorming van het openbaar ministerie al samen (www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/politiek…. )

2 Minister Lieten verdedigde de proef die volgens haar nagaat “welke effecten de genetisch gewijzigde planten hebben op hun omgeving, op de rest van het milieu.” We zijn nieuwsgierig naar het bronmateriaal dat die uitspraak staaft (www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/politiek….)